TRĄDZIK
Lek. Med. Bogdan Kowalczyk
OPIS
Trądzik jest jednym z najczęstszych schorzeń skóry. Przeważającą grupę
osób dotkniętych tym schorzeniem skóry stanowią ludzie młodzi w
okresie pokwitania. Występuje u osób obu płci, ale chłopcy
chorują często poważniej. Natomiast kobiety mają tendencje do
rozwijania łagodnych zmian trądzikowych około trzydziestki.
Trądzik stanowi istotny problem dla młodych ludzi, którzy przywiązują
dużą wagę do atrakcyjnego wyglądu. Trądzik stanowi dla nich duże
obciążenie emocjonalne.
PRZYCZYNY
Trądzik można podzielić na wiele typów. Czasem noworodki i małe
dzieci, szczególnie chłopcy mogą zachorować na którąś z form trądzika.
Dorośli, zwłaszcza kobiety, którym udało się przejść niemalże bez
szwanku okres szczególnej podatności, mogą rozwinąć przewlekły trądzik
typu dorosłego. Może on być wywołany przez reakcje alergiczne, na
przykład na kosmetyki, żywność lub wiąże się z okresem
okołomiesiączkowym. Dwie ostatnie postaci zwykle są zwykle mniej
nasilone niż płomienna reakcja na kosmetyki.
Należy obalić mity, że trądzik jest wynikiem złej diety, słabej
higieny osobistej, czy nadmiernego seksu. Również brak jest dowodów na
to iż nieodpowiednia dieta przyczynia się do rozwoju trądzika. Wiele
osób uważa,że jedzenie dużo słodyczy a szczególnie czekolady, tłustych
pokarmów oraz orzechów doprowadza do rozwoju trądzika. Nie jest to
prawda.Trzeba jednak przyznać, że istnieją czynniki, które sprzyjają
rozwojowi trądzika. Są to między innymi - stres, pigułki
antykoncepcyjne, kortykosteroidy, jak również trądzik u kogoś z
najbliższych.
Acne vulgaris, czyli
trądzik pospolity rozpoczyna się u nastolatków w momencie zwiększonej
produkcji hormonów płciowych zwanych androgenami. W trakcie
dojrzewania, zarówno u chłopców, jak i dziewcząt wzrasta ilość
androgenów, czyli męskich hormonów płciowych do których między innymi
należy testosteron. Androgeny stymulują sekrecję łoju przez gruczoły
łojowe. Łój jest substancją tłuszczową, która utrzymuje właściwą
wilgotność skóry oraz keratyny, która jest głównym składnikiem
włosa.Gruczoły łojowe wydzielają łój do ujścia mieszka łojowego. Pewne
okolice ciała charakteryzują się występowaniem znacznie większych
gruczołów łojowych Do okolic tych należą: skóra twarzy a szczególnie
czoło,nos i podbródek. W trakcie dojrzewania w następstwie wzmożonej
produkcji androgenów dochodzi do wzmożonej produkcji łoju. Drobne
mieszki włosowe zostają wręcz zalane tą wydzieliną.
Drugą istotną przyczyną powstawania trądzika jest niedrożność
przewodów odprowadzających łój na powierzchnię skóry. Zatkane ujście
powoduje, że nadmierna ilość powstającego łoju nie ma się gdzie
ewakuować. Na twarzy powstają zmiany z czarnymi punktami (małe, zwykle
płaskie z czarnymi środkami pociemniałymi od kontaktu z powietrzem)
lub z białymi "czubami" (małe, płaskie z białymi środkami), co ogólnie
nazywa się trądzikiem niezapalnym.
Jeśli ściana przepełnionego mieszka pęka, łojowa wydzielina
przedostaje się do okolicznych tkanek, co prowadzi do powstania trądzika
zapalnego. Jeśli tego typu zmiany zostaną zakażone, sprawa się
komplikuje jeszcze bardziej; infekcja przechodzi w głąb skóry,
powstają cysty, które później pękają i pozostawiają przejściowe lub
trwałe blizny.
Niektórzy badacze uważają, że bakterie takie jakPropionibacterium
acnes oraz Staphylococcus epidermidis, które stanowią
naturalną florę mieszków włosowych, po zalaniu mieszków wydzieliną
łojową mogą zacząć się intensywniej namnażać, produkować enzymy
niszczące łój ale przy okazji wpływają na rozwój miejscowego procesu
zapalnego. Niektórzy są po prostu bardziej wrażliwi na ten proces,
dlatego dochodzi u nich do poważnego rozsianego trądzika.
OBJAWY
-
Nawracające czerwone plamki lub drobne opuchnięcia skóry (zwykle
nazywane pryszczami), które mogą ulec zakażeniu lub wypełniać się
ropą pojawiające się na twarzy, klatce piersiowej, ramionach, karku.
-
Zmiany, które znajdują się pod skórą nie mające ujścia, tzw. z
białymi "czubami".
-
Ciemne zmiany z otwartym ujściem, tj. z czarnymi punktami "czubami".
-
Czerwone opuchlizny lub guzki, czasem wypełnione ropą krosty, które
powstają ze zmian z czarnymi i białymi "czubami".
Jak już wyżej wspomniano istnieją pewne stany lub sytuacje, które mogą
nasilać objawy trądzika. Pierwszą taką przyczyną są sytuacje stresowe.
Dokładnie nie wiadomo dlaczego tak się dzieje ale odkryto, że wskutek
stresu zwiększa się poziom androgenów we krwi co pociąga za sobą
wzrost wydzielania łoju.
Ponadto stany prowadzące do wzmożonego wytwarzania potu (wysokie
temperatury, wilgoć). Wzmożone pocenie zmniejsza drożność porów
skórnych sprzyjając zastojowi łoju. Każda substancja o charakterze
tłuszczów pokrywająca skórę może również poprzez zatkanie ujść
mieszków włosowych nasilić zmiany trądzikowe.
Wreszcie kolejna istotna przyczyna zaostrzeń zmian skórnych: leki.
Wiadomo, że sterydy anaboliczne używane bezmyślnie przez niektórych
sportowców wpływają bardzo niekorzystnie na stan skóry. W tym miejscu
należy zaznaczyć, że trądzik u takich pseudosportowców jest najmniej
dotkliwą zmianą jaka zachodzi w ich organizmie!
Inne leki niekorzystnie wpływające na skórę to: niektóre leki
stosowane w padaczce.
LECZENIE
Zazwyczaj trądzik stopniowo ustępuje z wiekiem. Może to nastąpić po
kilku miesiącach, może również po kilku latach.
Uwaga:
Wyciskanie zmian trądzikowych pogarsza sytuację, ponieważ
poprzez miażdżenie tkanek w czasie wyciskania doprowadzamy do
rozprzestrzeniania się zmian zapalnych, w związku z czym zmiany
trądzikowe utrzymują się dłużej a czasem powodują powstanie blizn.
Każdy pacjent z trądzikiem powinien być najpierw zbadany przez lekarza
dermatologa, któy na podstawie obrazu zmian skórnych, wieku pacjenta,
chorób towarzyszących ustala najodpowiedniejsze leczenie.
Sporadycznie wystepujace zmiany skórne nie wymagają żadnego leczenia.
Zaleca się mycie skóry, dwa razy dziennie wodą z mydłem. Nie zaleca
się stosowania mydeł bakteriobójczych z dwóch powodów:
Po pierwsze często są to preparaty drażniące skórę, po
drugie bakterie towarzyszące zmianom trądzikowym w rzeczywistości
stanowią prawidłową florę fizjologiczną skóry.
Jeśli dana osoba używa kosmetyków kryjących, czy innych kremów,
powinny one być hypoalergiczne, robione na bazie wody.
Standardowe leczenie polega na podawaniu leków, które hamują produkcję
wydzieliny łojowej oraz keratyny, ograniczają rozwój bakterii,
stymulują złuszczanie naskórka po to, aby odblokować pory skórne.
W przypadku łagodnego trądzika, lekarz może zaproponować stosowanie
maści lub kremu zawierającego nadtlenek benzoylu lub Tretinoiny - leku
zawierajacego pochodną witaminy A ( należy pamiętać,że tretynoina
zwiększa wrażliwość skóry na światło słoneczne oraz że leku nie należy
stosować w czasie ciąży i laktacji).
Zainfekowane pryszcze mogą zostać otwarte tylko przez pielęgniarkę lub
lekarza przy użyciu wyjałowionych instrumentów.
W przypadkach umiarkowanego lub ciężkiego trądzika stosowane są przede
wszystkim antybiotyki z grupy tetracyklin.
Czasem można je łączyć z maściami zawierającymi pochodną witaminy A.
Inne skuteczne antybiotyki to doustna erytromycyna, czy klindamycyna.
Antybiotyki mogą być stosowane zarówno w postaci doustnej jak i w
postaci lotionów.
Uwaga: Leki
stosowane miejscowo na zmiany skórne powinny być nakładane na
czystą i suchą skórę.
Najlepszą porą na stosowanie leków miejscowych jest pora wieczorna
przed położeniem się spać.
Większość leków stosowanych miejscowo można stosować również w ciągu
dnia pod makijaż.
Kolejną istotną sprawą jest kwestia opalania. Wiele osób sądzi,że
opalanie wpływa korzystnie na zmiany trądzikowe na skórze. Otóż nie
jest to do końca prawdą. Korzyści z opalania wynikają z tego,że
opalenizna maskuje zmiany skórne. Ponadto wysoka temperatura wysusza
skórę co przynosi pewien korzystny efekt w przypadku zmian
trądzikowych. Jednakże należy pamiętać, że efekt ten jest krótkotrwały
i nie przeważa nad długo trwającymi szkodliwymi skutkami opalania się
(wpływ promieniowania ultrafioletowego)
Najlepszym więc wyjściem dla osób chcących się opalać są beztłuszczowe
lotiony i kremy (nie powinny być zbyt gęste)
Do leczenia przewlekłych zmienionych zapalnie cyst lekarz może
stosować izotretynoinę doustną. Lek ten jest syntetycznym
antybiotykiem na bazie witaminy A. Charakteryzuje się bardzo wysoką
skutecznością w leczeniu trądziku o ciężkim przebiegu, z obecnością
zapalnie zmienionych cyst. Terapia taka powinna być bardzo uważnie
monitorowana. Kobiety przed rozpoczęciem stosowania leku powinny
wykonać test ciążowy,ponieważ leku tego nie wolno stosować w
ciąży(potencjalne uszkodzenie płodu).Ponadto w czasie stosowania
preparatu izotretynoiny kobiety powinny zażywać doustne środki
antykoncepcyjne.
Leczenie hormonalne w postaci doustnych środków
antykoncepcyjnych jest korzystnym dodatkiem dla kobiet ze zmianami
trądzikowymi.
Działanie tych środków wynika z korzystnego wpływu estrogenów w nich
zawartych na poziom androgenów we krwi. Wynikiem tego działania jest
obniżenie aktywności gruczołów łojowych w skórze.
Oprócz w/w istnieją środki o działaniu antyandrogenowym. Przykładem
jest octan cyproteronu ( Diane 35 ED), który hamuje stymulację
gruczołów łojowych przez androgeny.
Mniej znaną terapią jest wstrzykiwanie bezpośrednio w cystę
triamcynolonu, rodzaju steroidu. Efektem ubocznym tego rodzaju
działania może być czasowe ściemnienie skóry wokół miejsca iniekcji.
U niektórych dorosłych są widoczne trwałe ślady - blizny pozostające
po cystach, głębokich pryszczach, szczególnie takich, które były
zainfekowane. Blizny potrądzikowe można spróbować leczyć za pomocą
zastrzyków z kortykosteroidami lub z kolagenem.
W celu poprawienia wyglądu skóry mogą być przeprowadzone zabiegi
chirurgiczne. Pierwszy z nich to dermabrazja, która praktycznie polega
na starciu zmrożonej skóry, a drugi - to chemiczny peeling. Obie
metody prowadzą do usunięcia zniszczonej warstwy i odsłonięcia
niezmienionych warstw skóry.
|
