HIV i AIDS
Fakty i fikcja

Obalamy mity i podajemy fakty na temat kilku istotnych zagadnień.

1. Prawda, że problem AIDS należy już do przeszłości?

Nie, nie jest to prawdą. Każdego dnia przybywa na świecie około 16 000 osób nowo zakażonych.

Epidemia jest obecna na świecie od ponad dwudziestu lat. Pomimo działań zapobiegawczych oraz programów edukacyjnych dla społeczeństwa, liczba nowych zakażeń stale rośnie, a prognozy wskazują, że ta tendencja będzie się nadal utrzymywać. Wiele osób nie dostrzega potencjalnego niebezpieczeństwa związanego ze swoim ryzykownym zachowaniem i możliwością zakażenia się w przeszłości.

HIV i AIDS są problemem zarówno dnia dzisiejszego, jak i jutrzejszego.

2. Dlaczego zagadnieniom HIV, AIDS poświęca się tyle uwagi, a nie traktuje się ich w taki sam sposób jak inne przewlekłe choroby wyniszczające?

Jest wiele powodów, dla których HIV i AIDS wymaga tak dużego zainteresowania. W niektórych państwach liczba osób zakażonych jest stosunkowo niska. Jednak niedokładne rozeznanie w aktualnej sytuacji dotyczącej zakażeń wywołanych HIV oraz brak odpowiedniego przeciwdziałania, może spowodować wyniszczenie całych społeczności. Ma to zresztą miejsce np. w niektórych krajach Afryki. Dlatego też sporo uwagi zwraca się na powszechną edukację w zakresie wiedzy o HIV i AIDS. Zagadnienia HIV i AIDS stanowią kontrowersyjny temat ze względu na fakt przenoszenia się zakażenia drogą płciową i dożylną (u narkomanów). Omawianie tych tematów budzi wiele emocji, a brak rzetelnej wiedzy wywołuje dodatkowe uprzedzenia wobec zakażonych osób. Powyższe zagadnienia niejednokrotnie są przedstawiane przez środki masowego przekazu jako sensacja. W wyniku takich działań osoby żyjące z HIV i AIDS oraz ich najbliżsi stają się obiektem uprzedzeń i obaw, które nie towarzyszą innym chorobom.

3. Czy naprawdę każdy może zakazić się HIV lub mieć AIDS?

Tak. Każdy, bez względu na pochodzenie rasowe, religię lub orientację seksualną, kto odbywa stosunek płciowy bez zabezpieczenia, jest narażony na zakażenie. Co robisz oraz to czego nie robisz, może narazić Cię na ryzyko zakażenia HIV. Epidemia swoim zasięgiem objęła na świecie już wszystkie państwa. W niektórych z nich poziom zakażeń jest wyższy niż w innych. Także sposób przenoszenia się HIV może być różny w zależności od kraju. Niemniej jednak codziennie na świecie przybywają nowo zakażone osoby. Globalnie do większości z tych zakażeń doszło poprzez kontakty seksualne.

4. Czy HIV przenosi się przez pocałunek?

Nie doniesiono o żadnym takim przypadku. Teoretycznie jest możliwe, że HIV obecny zarówno we krwi, jak i ślinie dotrze do krwiobiegu innej osoby w przypadku skaleczenia wewnątrz ust. Jest to jednak bardzo mało prawdopodobne.

5. Czy HIV przenosi się podczas stosunku oralnego?

W chwili obecnej nie ma pewności, jaki jest poziom ryzyka zakażenia HIV podczas stosunku oralnego. Stopień ryzyka wzrasta, gdy zakażona sperma (wraz z płynem okołonasiennym) lub wydzielina pochwowa znajdą się w ustach partnera. Pęknięcia lub nawet małe ranki wewnątrz ust lub na wargach mogą być drogą przeniknięcia wirusa. Odnotowano bardzo niewiele przypadków przeniesienia zakażenia HIV przez stosunek oralny i uważa się, że jest to droga zakażenia o stosunkowo niskim stopniu ryzyka.

W przypadku seksu oralnego nie ma jednak pewnej odpowiedzi.

6. Czy ryzyko zakażenia HIV jest takie samo dla kobiet i mężczyzn w kontaktach mężczyzn z kobietami i kobiet z mężczyznami?

Nie. Ryzyko zakażenia jest wyższe, gdy mężczyzna przekazuje wirusa kobiecie, niż gdy kobieta przekazuje go mężczyźnie. Podczas wytrysku, który nastąpił w pochwie kobiety bez użycia prezerwatywy, jest ona eksponowana na odpowiednio większą ilość spermy, która może nieść ze sobą HIV. Oznacza to więc, że kobiety są bardziej narażone podczas stosunków płciowych bez zabezpieczenia. Dodatkowo wszelkie najdrobniejsze skaleczenia lub otarcia, często wraz z obecnością innych chorób przenoszonych drogą płciową, mogą stanowić miejsce wniknięcia HIV do organizmu.

7. Czy przyczyną AIDS naprawdę jest HIV?

Tak. Przeważająca większość opinii naukowych potwierdza pogląd, że HIV wywołuje AIDS. Nadal istnieją jednak pewne zagadnienia związane z HIV, których w pełni nie rozumiemy. Choćby to, w jaki dokładnie sposób niszczy on system odpornościowy oraz dlaczego niektóre osoby mające HIV mogą cieszyć się dobrym zdrowiem przez długi czas.

8. Jak leczymy HIV i AIDS?

Zydowudyna była pierwszym lekiem zastosowanym do leczenia zakażenia HIV. Obecnie stosuje się w leczeniu kombinacje kilku leków antyretrowirusowych, takich jak: 2 inhibitory odwrotnej transkryptazy + 1 inhibitor proteazy lub terapia HAART. Dobór terapii jest bardzo indywidualny i zależy od stanu klinicznego pacjenta. Wczesne wykrycie oraz efektywne leczenie zakażeń oportunistycznych pomagają w wydłużeniu czasu przeżycia pacjentów zakażonych HIV.

Podobnie jak w innych chorobach, wiele osób żyjących z HIV lub AIDS poddaje się terapiom alternatywnym lub stosuje leczenie wspomagające, wpływające na poprawę jakości życia. Leczenie antyretrowirusowe w Polsce finansowane jest przez państwo, opiekę nad pacjentami oferują wysokospecjalistyczne ośrodki leczenia.

9. Czy istnieje szczepionka chroniąca przed zakażeniem HIV?

Nie. Ze względu na to, że HIV jest skomplikowanym oraz często mutującym się wirusem i wykrywane są wciąż nowe jego podtypy, trudno jest otrzymać efektywną szczepionkę. Mimo wielu badań eksperymentalnych i otrzymania kilkunastu prototypów szczepionek, dotychczas nadal brak danych dowodzących ich wysokoprocentowej skuteczności. Opracowanie oraz przetestowanie szczepionek w aspekcie ich bezpieczeństwa jest procesem długotrwałym i wymagającym wielu badań klinicznych. Mimo że naukowcy potwierdzili możliwość otrzymania skutecznej szczepionki, wydaje się, że proces ten potrwa jeszcze wiele lat.

10. Czy istnieje skuteczne lekarstwo?

Nie. W chwili obecnej jedynie zapobieganie jest skutecznym sposobem zahamowania rozprzestrzeniania się HIV. W praktyce oznacza to bezpieczniejszy seks-zawsze z użyciem prezerwatywy, nieużywanie wspólnych igieł czy strzykawek w przypadku zażywania narkotyków drogą dożylną.

Odpowiednie leczenie chorób przenoszonych drogą płciową, wczesne zapobieganie infekcjom oportunistycznym, więcej wiadomości o wymaganej diecie, ćwiczenia fizyczne i unikanie stresu, pomogą zwolnić postęp choroby i oddalą wystąpienie AIDS.

11. Czy HIV może przetrwać poza organizmem człowieka?

HIV nie przetrwa, jeśli długo jest wystawiony na działanie powietrza i innych czynników środowiska zewnętrznego. Poza organizmem niszczy go ciepło, wysychanie, mydło i woda, detergenty, środki odkażające. Kropla krwi, nasienia i innych płynów ustrojowych może teoretycznie spowodować pewne drobne ryzyko zakażenia. Ślady tego typu powinny więc być dokładnie zmyte.

12. W jaki sposób mogę pomóc lub wesprzeć kogoś z AIDS?

Potrzeby przyjaciela, członka rodziny czy kolegi z pracy, który ma HIV lub AIDS są podobne do tych, jakie mają inne osoby poważnie chore. Pragną one, aby okazano im miłość, zrozumienie i wsparcie - nie wolno nam nikogo osądzać.

Osoby żyjące z HIV i AIDS mogą także potrzebować większego poczucia bezpieczeństwa. Potrzebna jest im świadomość, że gdy podzielą się z kimś swoimi obawami czy lękami o to, co może się z nimi stać, nie spotkają się z odrzuceniem.

13. Czy transfuzja krwi jest bezpieczna?

Na początku epidemii HIV, gdy nasza wiedza o wirusie była znacznie mniejsza, wiele osób zostało zakażonych otrzymując krew lub preparaty krwi (np. czynnik VIII używany w leczeniu ludzi z hemofilią) zakażone wirusem.

W większości krajów krew używana do transfuzji i preparatów krwiopochodnych, jest teraz badana na obecność HIV. W wielu państwach odradza się oddawanie krwi osobom, co do których istnieje podejrzenie, że mogą być zakażone m.in. HIV. (Jeśli szukasz rady na temat transfuzji krwi w innych krajach, sprawdź rozdział o podróżach).

14. Czy bycie dawcą krwi jest bezpieczne?

Nie możesz zakazić się HIV, jeśli oddajesz krew w krajach, które używają do pobrań sterylnego sprzętu. W większości państw używa się wyłącznie takiego sprzętu. Jeśli nie masz pewności co do tego, jakiego sprzętu używa się w danym kraju, to nie oddawaj krwi. Nigdy nie oddawaj krwi, jeśli Ty lub Twój partner macie HIV lub jeśli myślisz, że mogłeś mieć kontakt z HIV, a nie miałeś wykonywanego testu na obecność HIV.

15. Czy wizyta u dentysty niesie ryzyko zakażenia?

Leczenie dentystyczne nie powinno nieść ze sobą żadnego ryzyka pod warunkiem, że wszystkie narzędzia są sterylizowane po każdorazowym użyciu oraz stosowane jest postępowanie chroniące przed przenoszeniem infekcji. Jeśli masz jakieś zastrzeżenia na temat postępowania chroniącego przed zakażeniami, nie obawiaj się omówić ich ze swoim dentystą.