NASTOLATKA U GINEKOLOGA
artykuł Justyny Hofman-Wiśniewskiej
Czy w okresie przedpokwitaniowym jest już czas na pierwszą wizytę u
ginekologa? Niekoniecznie. Jeżeli dorastającej dziewczynie nic nie
dolega, ma regularne i nie zanadto bolesne miesiączki, nie ma takiej
konieczności. Jednak przy każdej nieprawidłowości wizyta u lekarza, i
to jak najszybciej, jest niezbędna.
Czy od razu - w wieku 15 czy 16 lat - iść do ginekologa dla dorosłych?
Nie. Jeżeli to możliwe, radzimy zdecydować się na wizytę u lekarza
specjalizującego się w problemach ginekologii rozwojowej. Inne jest
bowiem podejście tego lekarza do pacjentek, które nie są ani
emocjonalnie, ani psychicznie dojrzałe. Inny też jest sposób rozmowy,
lepsze zrozumienie psychiki młodej dziewczyny.
Ginekologia wieku rozwojowego jest integralną częścią ginekologii oraz
położnictwa i zajmuje się dziewczynkami do 18. roku życia. Ma za
zadanie głównie działania profilaktyczne.
Specjalistyczna diagnoza oraz ukierunkowane leczenie na podstawie
badań endokrynologicznych, mikrobiologicznych, genetycznych czy
psychologicznych mają na celu zapobieganie niepłodności, niepożądanej
ciąży u nastolatek, zakażeniom, a przede wszystkim zmianom
nowotworowym narządu rodnego.
Najważniejszy dobry kontakt
Bardzo ważne jest nawiązanie
kontaktu ginekologa z młodą pacjentką. Podczas pierwszej wizyty
zazwyczaj dużą rolę odgrywa miła, ciepła, serdeczna atmosfera, aby
pacjentka czuła komfort psychiczny, była całkowicie rozluźniona, bez
wstydu i zakłopotania rozmawiała o swoich problemach oraz zadawała
pytania, które ją nurtują.
Dobrze, jeżeli dziewczyna jest przygotowana na pytania lekarza: o datę
pierwszej miesiączki, typ miesięcznych krwawień, datę ostatniej
miesiączki przed wizytą u lekarza, nieregularne i bolesne miesiączki,
środki kosmetyczne i higieniczne stosowane poczas krwawienia, stosunki
płciowe (bolesne, niebolesne), krwawienie w czasie stosunku, orgazm
lub jego brak, rodzaj stosowanej antykoncepcji, ewentualne zabiegi
ginekologiczne itp. Część problemów może sobie zapisać na kartce, aby
o nich nie zapomniała.
Czy rodzice albo matka powinni być podczas takiej wizyty obecni? Mogą
przyprowadzić córkę i być przy części rozmowy. Jednak zazwyczaj
nastolatka czuje się mniej skrępowana, rozmawiając z lekarzem o
intymnych sprawach i problemach bez świadków.
Jest to dla dorastającej dziewczyny duże przeżycie. Dlatego też bardzo
ważne jest to, aby miała ona poczucie, że lekarz nie jest
zniecierpliwiony i ma dla niej czas, nie tylko na przeprowadzenie
wywiadu i badanie, ale także na rozmowę, pytania i wyczerpujące
odpowiedzi.
Sytuacja może być krępująca dla młodej dziewczyny, nawet jeżeli wie z
teorii, na czym badanie polega. Trzeba bowiem przełamać barierę wstydu
związaną z niektórymi polecaniami lekarza: pacjentka musi rozebrać
się, wejść na fotel ginekologiczny. Niekiedy trudność sprawia zadanie
krępujących pytań, które umykają z powodu stresu.
W gabinecie
Moment badania jest często
celowo odwlekany przez te pacjentki, które przyszły tu po raz
pierwszy. Współczesne, odpowiednio wyposażone gabinety ginekologiczne
często składają się z trzech pomieszczeń (lub przynajmniej trzech
kącików): w jednym lekarz przeprowadza wywiad, drugi to łazienka (lub
miejsce do przygotowania się do badania), w trzecim odbywa się
badanie.
Najpierw lekarz przeprowadza wywiad z pacjentką. Potem korzysta ona z
łazienki, w której może się rozebrać i podmyć. Z łazienki bezpośrednio
wchodzi się do gabinetu badań, w którym znajduje się fotel
ginekologiczny. Podczas rozmowy lekarz informuje pacjentkę o potrzebie
badania, jego przebiegu, sposobie wykonywania i dalszym postępowaniu,
co ułatwia psychiczny kontakt. Badanie często odbywa się w obecności
pielęgniarki, o czym pacjentkę wcześniej się uprzedza.
Tuż przed badaniem lekarz najczęściej sygnalizuje rozpoczęcie badania
przez dotknięcie wewnętrznej powierzchni ud i skóry brzucha, a także
końcami palców - wejście do pochwy. Następnie lekarz dobiera
odpowiedni rodzaj postępowania (badanie przez pochwę, przez odbyt)
oraz rozmiar wziernika i oświetlenia. Aby pacjentka nie odczuła
nieprzyjemnie dotyku narzędzi, zwykle są one ogrzane do temperatury
pokojowej i wprowadzane bardzo ostrożnie, niekiedy w znieczuleniu. Aby
zniwelować niezbyt przyjemne uczucie tarcia, palce rękawicy ginekolog
moczy w wazelinie lub glicerynie.
Jeżeli pacjentka odczuwa badanie jako bolesne lub nieprzyjemne,
zazwyczaj lekarz odczekuje i po chwili pyta, czy może je kontynuować.
Bardzo pomocne jest również utrzymanie kontaktu wzrokowego. Często
lekarz w trakcie badania rozmawia o jego poszczególnych etapach oraz o
sprawach mogących zainteresować dorastającą dziewczynę. Dzięki temu
może ona się zrelaksować i pozbyć obaw. Potem lekarz bada także piersi
dziewczyny i uczy ją samokontroli.
Pod koniec wizyty można spokojnie ubrać się w łazience i wrócić do
pokoju, w którym odbyła się wstępna rozmowa. Teraz jest czas na
szczegółowe wyjaśnienia dotyczące stanu zdrowia, diagnozy,
ewentualnych dodatkowych badań i - jeśli to konieczne - wszczęcia
leczenia.
Jeżeli dziewczyna przyszła przede wszystkim po środki antykoncepcyjne,
lekarz dokładnie przedstawia ich wady i zalety oraz zaleca najlepszy.
Młode dziewczyny często liczą na założenie wkładki antykoncepcyjnej i
są rozczarowane, że jej nie otrzymały. Warto więc wiedzieć, że
domaciczna wkładka jest bardzo skutecznym i wygodnym środkiem
antykoncepcyjnym (można ją założyć aż na 5 lat), ale nie jest wskazana
dla młodych dziewcząt ze względu na zwiększone ryzyko infekcji.
Lekarze polecają je młodym kobietom, ale tym, które już rodziły i mają
stałego partnera.
Najczęstsze infekcje
Najczęstszym powodem pierwszej
wizyty w gabinecie ginekologicznym jest stan zapalny lub upławy. U
nastolatek zapalenia pochwy i sromu z zaburzeniami biocenozy pochwy
występują często, mimo że błona śluzowa pod wpływem estrogenów jest
bardziej oporna na działanie bakterii i wirusów niż przed
dojrzewaniem. Najbardziej narażona na infekcje przenoszone drogą
płciową jest młoda pacjentka, która utrzymuje kontakty płciowe z
wieloma partnerami. Typowe infekcje to opryszczka, rzęsistek pochwowy,
drożdżyca i chlamydioza, która jest przyczyną 60-70% stanów zapalnych
jajowodów i może doprowadzić do zniszczenia jajowodu, a w efekcie do
niepłodności.
Gdy pacjentka ukończy 18 lat, dotychczas prowadzący ją lekarz kieruje
ją do ginekologa dla dorosłych kobiet. Z czasem mogą pojawić się inne
oczekiwania, takie jak przygotowanie do planowania rodziny, opieka nad
kobietą ciężarną, niekiedy związane z porodem czy połogiem. Często
więc ginekolog jest powiernikiem i przyjacielem, który nie tylko dba o
zdrowie pacjentki, ale zna również jej życie intymne.
Pierwsze oznaki
Pierwsze oznaki tzw. okresu
przedpokwitaniowego, w którym dziewczyna powoli zmienia się w kobietę,
to powiększanie się piersi i pojawienie się owłosienia łonowego. Waga
prawidłowo rozwijającej się dziewczynki powinna wahać się wtedy między
43 a 47 kg. Po około roku, zazwyczaj między 10. a 16. rokiem życia,
pojawia się pierwsza miesiączka.
Jest ona ważnym wydarzeniem w życiu każdej dziewczyny, dlatego też nie
powinna być dla niej zaskoczeniem i najlepiej, jeżeli zostanie do tego
faktu przygotowana przez matkę, babcię, ciocię lub odpowiednie
poradniki. Datę pierwszego okresu należy sobie zapisać, gdyż taka
informacja jest potrzebna podczas kolejnych wizyt u ginekologa.
Higiena podczas "trudnych dni"
Pierwsze miesiączki są zawsze związane z
trudnymi dniami, bo psychika i organizm muszą się dostroić do zmian.
Dobrze, jeżeli dziewczyna je zaakceptuje, zda sobie sprawę z tego, że
tak już będzie przez wiele lat (aż do okresu przekwitania). Kilka dni
przed menstruacją i podczas jej trwania pojawiają się zmienne
nastroje, skłonność do niepokoju i wybuchowości, podenerwowanie i
skłonność do płaczu. Aby złagodzić te reakcje, warto nieco zmienić
tryb życia, zadbać o relaks oraz wypoczynek i stosować dietę bogatą w
witaminy i minerały.
Higiena w tym czasie w zasadzie niczym się nie różni od codziennych
zabiegów higienicznych. Najlepiej więc kąpać się w nie za ciepłej
wodzie pod prysznicem i często podmywać (najlepiej przed każdą zmianą
podpaski). Co lepiej stosować: podpaski czy tampony? To sprawa
indywidualna. Jedno i drugie należy zmieniać możliwie najczęściej, bo
rozkładająca się krew jest źródłem bakterii i nieprzyjemnego zapachu.
Podpaski szczególnie poleca się przy obfitszych krwawieniach, a więc
przez pierwsze 2-3 dni. Czy dziewice mogą stosować tampony bez obaw?
Oczywiście. Podczas menstruacji błona rozpulchnia się (pod wpływem
estrogenów), staje się luźniejsza i bardziej rozciągliwa (do 3 cm
średnicy). Nie ma więc niebezpieczeństwa, że tampon ją przerwie.
Najlepiej zacząć od tamponów o najmniejszych rozmiarach.
|
