Karol Brzozowski (1821-1904) - Kara-Awdży, tłumacz, poeta
Karol Brzozowski herbu Korab, poeta i działacz niepodległościowy, był synem Wincentego - oficera napoleońskiego, a później leśniczego. Urodził się 29 listopada 1821 roku w Warszawie. Dzieciństwo spędził w leśniczówce w Młocinach. Naukę rozpoczął u pijarów we Włocławku. W 1831 roku rodzice przenieśli się w okolice nadniemeriskie, do Gryszkabudy. Karol uczył się w gimnazjum w Sejnach i w Suwałkach. Jego nazwisko dwukrotnie wpisano do Złotej księgi najlepszych uczniów. Tu nauczyciel Aleksander Langry zwrócił uwagę na talent literacki Brzozowskiego. Okresy wakacji dały mu sposobność poznania nadniemeńskiego krajobrazu oraz języka i folkloru okolicznej ludności litewskiej. W latach 1840-1842 studiował w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie pod Warszawą. Ojciec był wtedy nadleśniczym Puszczy Białej, a siedziba Brzozowskich koło Wyszkowa nieraz gościła młodych literatów z kręgu tak zwanej Cyganerii Warszawskiej.
Młodzieńcze utwory ogłaszał w "Nadwiślaninie" i "Przeglądzie Warszawskim". Zagrożony aresztowaniem za udział w konspiracji w 1843 roku przedostał się w Poznańskie, gdzie korzystał z gościnności ziemian i zajmował się twórczością literacką. W roku 1844 ogłosił w Poznaniu Pieśni ludu nadniemeńskiego z okolic Aleksoty. Jedna z pierwszych rejestracji folkloru litewskiego zawierała pięćdziesiąt jeden przekładów pieśni (w tym osiem również w oryginale) wraz z komentarzami, które do dziś budzą zainteresowanie folklorystów. Do zbioru dołączył poeta oryginalne utwory (miedzy innymi Mężobójczynię), utrzymane w duchu romantycznych obróbek motywów ludowych. W tym czasie wiele tłumaczył, na przykład epopeję Gundulicza Osmanidę, której przekład rękopiśmienny zyskał pochwałę Adama Mickiewicza. Plon jego pracy literackiej z lat czterdziestych, zawierający utwory własne oraz przekłady poetów niemieckich i francuskich, spłonął w 1849 roku.
Brzozowski walczył pod Miłosławiem i Sokołowem podczas powstania w 1848 roku, a następnie udało mu się ujść do Drezna, skąd pośpieszył na pomoc powstańcom piemonckim. W latach 1849-1852 tułał się miedzy Saksonią, Szwajcarią i Wielkopolską (u przyjaciela, Aleksandra Gutrrego), skąd uciekł do Paryża. Tu włączył się w prace emigracyjnych demokratów; wobec nadziei, jakie sprawie polskiej niósł konflikt rosyjsko-turecki, został wysłany do Konstantynopola (1853) z misją dyplomatyczną, poprzedzającą formowanie Legionu Polskiego.
Następne trzydzieści lat spędził w państwie tureckim, z czego znaczną część - w towarzystwie Józefa Accorda, przyjaciela z lat suwalskich. Brzozowski był zawodowym myśliwym w Anatolii, a jego niepospolite umiejętności strzeleckie dały mu przydomek Kara-Awdży (Czarny Łowiec). Literackie spożytkowanie tych doświadczeń zaowocowało poematem Noc strzelców w Anatolii (Paryż 1856).
Od 1855 roku Brzozowski pracował przy zakładaniu linii telegraficznych, dzięki czemu dobrze poznał Bułgarię, Turcję i Albanię. Jego twórczość z tych lat, to między innymi Gazelle i Sen na Bałkanach; motywy orientalne przeplatają się w niej z nostalgicznym wspomnieniem Litwy. W 1861 roku udał się do Syrii, w roku następnym ożenił się z Eulalią Bellier, córką konsula francuskiego i osiadł w Lattakii.
Na wieść o powstaniu styczniowym ruszył do Tulczy i zaciągnął się do oddziału Zygmunta Miłkowskiego, by przedrzeć się do kraju. Ciężko ranny w bitwie pod Konstangalią, powrócił do służby tureckiej i prowadził badania leśno-geologiczne w Bałkanach i Rodopach, a później w Kurdystanie, gdzie dokonał ważnych odkryć archeologicznych. W Feredżiatpod Bagdadem założył wzorcowe gospodarstwo rolne (1868) i na jakiś czas oddał się życiu rodzinnemu, by znów w latach 1876-1878 wrócić do działalności dyplomatycznej. Nieufny wobec Konfederacji Narodu Polskiego odbył kilka podróży po Europie i do Galicji, co zaowocowało odnowieniem kontaktów z prasą lwowską. Zainicjował i przeprowadził sławną wyprawę łowiecką do Azji Mniejszej w 1882 roku. Coraz częstsze kontakty z Galicją przyczyniły się do przeprowadzki Brzozowskiego do Lwowa w 1884 roku. Od 1885 do 1892 roku był dyrektorem zakładu dla ubogich w Drohowyżu. Jednocześnie intensywnie zajmował się pracą literacką, pisząc i wystawiając dramaty historyczne, drukując przygody łowieckie i wspomnienia bałkańskie. Obarczony liczną rodziną poeta krzątał się około druku tekstów, które kiedyś pospiesznie notował na szlakach licznych podróży. Nigdy nie stawiano go w rzędzie znakomitości literackich; Brzozowski prezentował typ późnoromantycznego twórcy, zapatrzonego w gwiazdę Mickiewicza, którego znał osobiście. Mimo to jego poematy i nowele o motywach tureckich i bałkańskich budziły żywe zainteresowanie egzotyką tła kulturowego oraz nawiązaniami do sytuacji Polski. Nestor polskich romantyków wrócił do tematyki litewskiej w dramacie Jezioro Dusza (1903). W 1899 roku obchodzono jubileusz sześćdziesięciolecia pracy literackiej Brzozowskiego. Zmarł we Lwowie 5 listopada 1904 roku, pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim. Literacką wenę odziedziczyli po nim Stanisław i Wincenty Brzozowski - Korab, poeci młodopolscy.